Aromachologia - czyli od zapachu po emocje

Zmysł węchu

Zmysł węchu jest jednym z najważniejszych, najstarszych, najbardziej pierwotnych zmysłów człowieka. Komunikacja  z otoczeniem w oparciu o zapach służyła zwierzętom, w tym także ludziom do poszukiwania pożywienia, łączenia się w pary, wyczuwania zagrożenia. Sygnały zapachowe są odbierane przez najstarsze części mózgu u człowieka – dlatego też często warunkują nasze pierwotne popędy i zachowania.

Zapachy otaczają nas zewsząd. Od momentu urodzenia kierujemy się zmysłem powonienia by dotrzeć do matczynej piersi, dzięki zapachom rozpoznajemy naszych bliskich. Zapach ukochanej osoby sprawia że czujemy się przy niej bezpiecznie a któż się oprze zapachowi czekolady albo szarlotki z cynamonem? :)
Zapachy także ostrzegają nas przed szkodliwymi dla nas substancjami w pożywieniu, powietrzu, pozwalają utrzymywać higienę osobistą.

Zapach to nie tylko wrażenia estetyczne – jest on bardzo potrzebny do zachowania równowagi w organizmie. Ludzie, którzy tracą węch (tzw. anosmia) tracą integrację wewnętrzną organizmu – cierpią na zaburzenia łaknienia, mają istotne problemy z seksualnością, odczuwaniem radości życia, cierpią na depresję, bezsenność co w skrajnych przypadkach może doprowadzić do samobójstwa.

Oddziaływanie na psychikę poprzez zmysł węchu

Zapamiętujemy zapachy z całą sytuacją w jakiej po raz pierwszy je poczuliśmy. Stąd pewne z nich zawsze będą nam się kojarzyły wspaniale a inne będą nas odrzucać. Na przykład zapachy takie jak goździk, cynamon, kakao, imbir, pomarańcza, cytryna kojarzą nam się głównie z okresem Świąt Bożego Narodzenia, więc zwykle są przyjemnie odbierane - ciepło, rodzinnie, dają nam poczucie bezpieczeństwa.
Zmysł węchu jest zmysłem skojarzeniowym. A sam zapach oddziałuje na ciało człowieka na wiele sposobów. Docierając różnymi drogami do krwiobiegu oddziałuje na funkcje organizmu. Pobudzając zaś ośrodek węchu (znajduje się on w górnej części jamy nosowej) lotnymi składnikami powoduje przekazanie impulsów nerwowych przede wszystkim do układu limbicznego w naszym mózgu: hipokampu, ciała migdałowatego, podwzgórza i wzgórza . Są to ośrodki – mówiąc w skrócie – odpowiedzialne za nasze emocje (stany odczuwania przyjemności, strachu, zadowolenia i inne), pamięć, pewne uwarunkowania naszych zachowań. Ponieważ impulsy zapachowe odbierany są przez wzgórze i podwzgórze wpływają także na nasz układ dokrewny, nerwowy. Poprzez silne połączenie podwzgórza z przysadką pośrednio wpływają także na jej funkcje.

Wyróżniamy następujące drogi pobudzeń (Wg Kolb & Whishaw, 1996) :
Receptor => opuszka węchowa => kora gruszkowata i otaczające ciało migdałowate => boczna część podwzgórza => kora okołooczodołowa
Receptor => opuszka węchowa => kora gruszkowata i otaczające ciało migdałowate => jądro przyśrodkowe-grzbietowe wzgórza => kora okołooczodołowa
Receptor => opuszka węchowa => kora gruszkowata => kora węchomózgowa => hipokamp


Zmysł węchu jest zmysłem skojarzeniowym, bezpośrednio połączonym z mózgiem. Oddziałuje przede wszystkim na układ limbiczny, odpowiedzialny za kontrolę emocji i popędów organizmu, pamięć ruchów, konsolidację pamięci:
- ciało migdałowate: szybkie reakcje emocjonalne, strach
- hipokamp: pamięć i kontekst reakcji emocjonalnych.

Co ciekawe zapachy przyjemne i zapachy negatywne pobudzają inne części naszego mózgu.

Interpretacja wrażeń węchowych to pobudzenie struktur limbicznych i niespecyficzne pobudzenia różnych okolic kory.
Przyjemne wrażenia pobudzają korę oczodołową, zwłaszcza prawej półkuli.
Nieprzyjemne wrażenia - jądra migdałowate i wysepkę płata ciemieniowego.

Aromachologia – to nowa dziedzina, która bada wpływ zapachu na zachowania i emocje człowieka

Natomiast aromaterapia (termin, stworzony przez francuskiego chemika, badacza olejków eterycznych Rene-Maurice Gatefosse’a)  „(...) jest metodą terapii za pomocą naturalnych olejków eterycznych, które wprowadzane są do organizmu poprzez drogi oddechowe (...) lub przez skórę (...). Aromaterapia opiera się na zastosowaniu leczniczych i terapeutycznych właściwości (...) olejków eterycznych.”1

By mówić o prawdziwie wspomagającym działaniu zapachów na nasze ciała, psychikę i emocje należy podkreślić, że tylko naturalne olejki mają pełne spektrum właściwości.

Olejki eteryczne to ciekłe, lotne substancje tworzone w roślinach (olejkodajnych) w tzw. komórkach wydzielniczych. Służą one roślinom jako swego rodzaju system immunologiczny (jak wiemy rośliny nie posiadają tak rozwiniętego układu immunologicznego jak zwierzęta – natura wymyśliła u nich inne, jednak nie mniej skuteczne mechanizmy) Uważa się, że chronią je przed nadmierną transpiracją, przed szkodnikami lub "odstraszają" konkurencyjne gatunki (chwasty). Mają również zdolność przyciągania owadów w celu zapylenia rośliny, ponieważ wytwarzają zapach zbliżony do zapachu feromonów. Olejki niektórych roślin chronią ich nasiona przed przedwczesnym kiełkowaniem. Niektórzy nazywają olejki roślinne hormonami, uważając, że ich rola jest bardzo podobna.
To co dla nas - smakoszy - istotne są one także odpowiedzialne za smak i zapach roślin :)

Skład olejków jest niesamowicie złożony. I absolutnie nie do podrobienia w warunkach laboratoryjnych. W dodatku często zależny od pory zbiorów, warunków atmosferycznych, czy nawet pory dnia w jakiej zbiera się surowiec. Jeden olejek może zawierać aż do kilkuset różnorodnych organicznych związków chemicznych, takich jak terpeny, alkohole, pochodne fenylopropanu, aldehydy, estry, ketony czy kwasy organiczne.


W większości przypadków pozyskuje się olejki poprzez destylację surowca roślinnego z parą wodną lub poprzez wyciskanie a także znacznie rzadziej metodą ekstrakcji rozpuszczalnikiem. Tą ostatnią metodę - czasochłonną i kosztowną wykorzystuje się dla roślin o delikatnych kwiatach (róża, jaśmin, gardenia, narcyz, hiacynt)

Źródło: wikipedia

Istnieje jeszcze jedna - pochodząca z Egiptu - metoda pozyskiwania olejków - enfleurage. Ta stara - bo sięgająca tysiący lat - metoda polega, w dużym skrócie na długotrwałym namaczaniu kwiatów w specjalnej mieszance tłuszczy aż do maksymalnego nasączenia tłuszczu składnikami eterycznymi a następnie oddzieleniu olejku od tłuszczu za pomocą alkoholu. Dziś rzadko stosowana bywa zastępowana prostszą i tańszą maceracją.


Obecnie stosowanych jest ponad 300 olejków a znanych znacznie więcej,. Liczne badania potwierdzają że olejki eteryczne odpowiednio stosowane oddziałują nie tylko aromaterapeutycznie - często swoją siłą przewyższając znane nam leki ale też działają aromachologicznie wpływając istotnie na nasze zachowania, emocje, stany psychiczne. Zgodnie z dzisiejszą wiedzą olejki mogą oddziaływać:
- pobudzająco, stymulująco, motywująco
- uspokajająco, równoważąco
- pozytywnie na koncentrację i procesy myślowe
- pozytywnie na ciało człowieka - poszczególne narządy i układy
- pozytywnie na sferę duchową

Kilka pachnących przykładów

Cierpisz na depresję? Spróbuj olejku z wytrzymałego na trudne warunki geranium, ziołowo pachnących lawendy czy tymianku, słonecznych olejków z rumianku rzymskiego lub dziurawca, albo subtelnego drzewa różanego.

Dokucza Ci stres, nie możesz spać? Pomoże Ci mieszanka takich olejków jak geranium, sandał, ylang ylang, mandarynka

Bergamotka najlepsza jest na smutek a cytryna doskonale postawi Cię na nogi rano :)

Róża.. otworzy najbardziej zbolałe serce, poprawi nastrój, zmniejszy dolegliwości psychosomatyczne. 

Popróbujcie koniecznie! Pamiętając o tym by dobierać zapach, który lubicie i który dobrze Wam się kojarzy.

Na początek najlepiej stosować kominki aromaterapeutyczne - kup taki w którym odległość od świeczki do miseczki z wodą jest jak największa. Również ważna jest odpowiednia wielkość pojemniczka na wodę. Nie może być zbyt płytki i mały. 

Po wlaniu wody dodaj około 10 kropli 1 lub maksymalnie 3-5 różnych olejków eterycznych i gotowe!
Miłego wąchania i wspaniałych nastrojów Wam życzę :)

Więcej już wkrótce! :)))

Bibligrafia:
1. http://www.mediweb.pl/alternative/wyswietl_vad.php?id=830